HOE STEL IK MIJN ACHTERDERAILLEUR AF?

Een achterderailleur die nodig afgesteld moet worden geeft verschillende signalen waaraan je dat kan herkennen. Een nieuwe fiets rijdt en schakelt nog heel erg soepel, maar na verloop van tijd merk je dat alles wat stoteriger gaat. Merk je dat jouw fiets niet meer schakelt zoals die dat ooit deed, dan is dit een belangrijk signaal. Je merkt bijvoorbeeld dat je ketting vaak blijft hangen tussen versnellingen of dat deze dubbele versnellingen lijkt te pakken. Ook gaat het terugschakelen in de meeste gevallen veel zwaarder en merk je dat het opschakelen juist veel te snel gebeurt. Een ander veelvoorkomend signaal bij een derailleur die afgesteld moet worden, is een ratelende ketting.

Er zijn natuurlijk verschillende factoren die het schakelgedrag van jouw fiets kunnen beïnvloeden. Merk je echter een of meerdere van de bovenstaande signalen op, dan is de achterderailleur per direct jouw hoofdverdachte. Deze moet nou eenmaal eens in de zoveel tijd afgesteld worden. Het soepele functioneren van de achterderailleur valt of staat bij de juiste kabelspanning. Wanneer de spanning te laag is, dan merk je dat de derailleur een stuk minder goed terugschakelt. Is de spanning te hoog, dan is juist het opschakelen weer lastig. Omdat de spanning na verloop van tijd afneemt, moet je de derailleur afstellen om het soepele schakelgedrag te herstellen. De kwaliteit van jouw rit gaat hiermee aanzienlijk omhoog. Een premium racefiets kan met een slecht afgestelde achterderailleur aanvoelen als een oud barrel.

Het is goed om te weten dat elke keer wanneer je schakelt, jouw derailleur rechtstreeks in beweging komt. Dit onderdeel vervult een essentiële rol, namelijk het overbrengen van jouw ketting over de verschillende tandwielen. Elke keer wanneer je jouw fiets met behulp van de shifter in een ander verzet schakelt, komt de achterderailleur dus in actie. Ook speelt de achterderailleur een belangrijke functie bij het behouden van de spanning van de ketting. Je begrijpt vast dat het hiermee gaat om een van de belangrijkste onderdelen van jouw fiets. Laat je het na om jouw derailleur af te stellen, dan kan dit een zeer onplezierige rit en schade aan jouw fiets veroorzaken. Genoeg redenen om er eens voor te gaan zitten dus. En het leuke: je kan het prima zelf.

Wie het heeft over het afstellen van een derailleur, kan daarmee twee dingen bedoelen. Het kan gaan over het afstellen van de kabelspanning, maar daarnaast ook over het afstellen van de limieten. We leggen je voor beide afstelmogelijkheden uit hoe je ze zelf kan uitvoeren. De benodigdheden zijn hetzelfde.

Voor het afstellen van zowel de kabelspanning als de limieten heb je een schroevendraaier of inbussleutel (2mm) nodig (afhankelijk van jouw derailleur). Je hebt dus niet veel nodig. Dat maakt dat het afstellen van je derailleur ook 'gewoon' onderweg kan wanneer je merkt dat deze niet goed meer werkt. Het is natuurlijk het gemakkelijkst om je derailleur voor of na het fietsen even te stellen.

We leggen je eerst uit hoe het afstellen van de kabelspanning in zijn werk gaat. Daarna lees je hoe je de limieten kunt afstellen. Het is ook raadzaam om met de kabelspanning te beginnen. Lost dit jouw problemen niet op, dan kan je doorgaan met het instellen van de limieten. Het is handig om je fiets op een verhoging te zetten of op te hangen, zodat je overal goed bij kan. Verder is het bij dit klusje belangrijk om secuur te werken en er rustig de tijd voor te nemen. Doe je het vaker, dan word je er sneller in.

Kabelspanning afstellen
1. Schakel naar het kleinste tandwiel
Voordat je bezig gaat met het afstellen van de derailleur, moet je de ketting op het kleinste tandwiel zetten. Dit doe je gemakkelijk door te schakelen naar het zwaarste verzet. Aan de voorkant moet de ketting op het grootste tandwiel ingesteld staan. Lukt het je niet om de ketting op het kleinste tandwiel te krijgen, dan is de kans aanwezig dat de spanning op de kabel te hoog is. Het is dan zaak om de stelnippel wat in te draaien, zodat de spanning wordt verlaagd. Als je niet direct weet hoe dit werkt, kunnen de volgende twee stappen je daar direct mee helpen.

2. Signaleer de stelnippel
Nu is het aan jou de taak om de stelnippel te vinden. Waarom dit een aparte stap is? Er zijn meerdere stelschroeven op en om de achterderailleur te vinden. In de meeste gevallen zij het er drie, namelijk L (low), H (high) en een overige schroef. Om de kabelspanning af te stellen, zoek je naar de derde schroef en dus niet naar L of H! Je vindt de benodigde stelnippel het gemakkelijkst door de kabel te volgen. De stelschroef die we hier nodig hebben bevindt zich namelijk op de plek waar de kabel bij de achterderailleur komt.

3. Verlaag de spanning
Er zijn verschillende methodes om de achterderailleur af te stellen. Het is het gemakkelijkst om te beginnen met een derailleur waar een zo laag mogelijke kabelspanning op staat. Hierom dien je de kabelspanning zo laag mogelijk af te stellen om te beginnen. Dit doe je door de stelschroef helemaal in te draaien. Je draait de schroef dus naar rechts om de kabelspanning te verlagen. Draai je de schroef naar links, dan verhoog je de spanning. Dit voelt misschien wat tegenstrijdig, dus wees je hier bewust van. Lukt het niet om de schroef te draaien, dan heb je misschien een achterderailleur met een speciale beveiliging op de schroef. Trek deze omhoog om bij de schroef te kunnen en zo de beveiliging te ontgrendelen.

4. Afstellen terwijl je omlaag schakelt
Nu kan je beginnen met het afstellen van de derailleur. Schakel een verzet omlaag. Doet de derailleur niet mee, dan staat er niet genoeg spanning op de kabel om het een en ander in beweging te brengen. Je gaat de spanning dus verhogen. Dit doe je door de stelnippel losser te draaien. Je draait dus naar links. Uiteraard draai je de stelschroef niet in een keer helemaal uit. Draai een klein stukje en probeer opnieuw omlaag te schakelen. Werkt het weer niet, dan verlaag je wederom de spanning. Zo ga je door totdat de derailleur wél meeschakelt. Vanaf het punt waarop de derailleur schakelt, schroef je het nippeltje niet verder uit. Dit proces herhaal je over de hele cassette: verzet omlaag, afstellen tot de derailleur schakelt en door met het volgende verzet.

5. Afstellen terwijl je omhoog schakelt
Je voelt hem misschien al aankomen, maar we gaan de vierde stap opnieuw uitvoeren, alleen nu andersom. Wanneer je klaar bent met de vorige stap, ben je uitgekomen bij het grootste tandwiel. Vanuit hier probeer je een versnelling op te schakelen. Als het goed is geeft de achterderailleur de schakeling ook door. Gebeurt er weinig, dan staat er te veel spanning op de kabel. Als er te veel spanning opstaat, dan is het te zwaar om op te schakelen. Je moet nu dus de spanning gaan verlagen. Hiervoor draai je de stelschroef in - dus naar rechts. Werk wederom met kleine slagen. Herhaal dit proces over de hele cassette tot je weer aankomt bij het kleinste tandwiel.

6. Controleer de afstelling bij op- én terugschakelen
We zijn begonnen met het afstellen van de spanning bij afschakelen en daarna hebben we de spanning bij opschakelen in orde gebracht. Dit zijn echter twee individuele processen. Tijdens het fietsen wil je dat zowel het op- als afschakelen volledig soepel verloopt. Je gaat nu dan ook controleren of de derailleur zowel soepel op- als terugschakelt. Zo nee, dan kan je met kleine aanpassingen van de stelnippel het verschil maken. Gaat de fiets soepel en met succes in elke versnelling, zowel bij op- als afschakelen? Dan is je achterderailleur bij deze succesvol afgesteld.

Limieten instellen
1. Signaleer de stelschroeven
Bij het afstellen van de limieten van de achterderailleur, regel je wat het bereik is van de derailleur. Je regelt met andere woorden hoe ver de derailleur naar binnen en buiten kan. Je gebruikt hiervoor twee stelschroeven die zich op de derailleur bevinden: de L en de H-schroef. De L (low gear) schroef regelt hoe ver de derailleur naar binnen mag en vind je aan de rechterzijde. De H (high gear) schroef regelt hoe ver de derailleur naar buiten mag en vind je aan de linkerzijde.

2. Stel de H-schroef
Schakel zodat de derailleur op het kleinste tandwiel aan de achterzijde zit. Ga vervolgens achter de fiets staan en inspecteer hoe de ketting op het tandwiel staat. Hangt deze er bijna af aan de buitenkant, dan loop je het risico dat deze er vroeg of laat afloopt tijdens het fietsen. Hij staat dan namelijk te ver naar buiten. Schakelt de derailleur niet meer naar het kleinste tandwiel, dan staat deze te ver naar binnen. Je moet de achterderailleur nu af gaan stellen via de H-schroef totdat de limiet weer goed is. Draai je de H-stelschroef in, dan draai je de derailleur meer naar binnen en dus 'strakker'. Draai je hem uit, dan gaat de derailleur meer naar buiten staan en dus 'losser'.

3. Stel de L-schroef
Schakel naar het grootste tandwiel aan de achterzijde en inspecteer of de derailleur niet te ver naar binnen of buiten staat. De ketting mag niet leunen naar de spaken en moet gemakkelijk het kleinste tandwiel bereiken. Stel de L-schroef af totdat de ketting netjes ligt. En daarmee heb je de limieten van jouw achterderailleur opnieuw afgesteld.

Ratelt jouw ketting of schakelt deze niet meer als vanouds, dan kan het tijd zijn om je achterderailleur af te stellen. Heel moeilijk is een derailleur afstellen gelukkig niet. Meer dan een schroevendraaier of inbussleutel en een portie geduld heb je namelijk niet nodig. Heb je alle stappen gevolgd voor het afstellen van je derailleur, dan schakelt en rijdt jouw fiets waarschijnlijk direct een stuk beter.